Học nghề làm gốm là một hành trình thú vị và đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và sáng tạo. Dưới đây là một hướng dẫn chi tiết về quá trình học nghề làm gốm, bao gồm các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm bạn sẽ tích lũy được:
1. Tìm hiểu về gốm và các loại gốm:
Lịch sử gốm:
Nghiên cứu về lịch sử phát triển của gốm trên thế giới và ở Việt Nam, từ gốm sơ khai đến gốm hiện đại.
Các loại gốm phổ biến:
Tìm hiểu về các loại gốm khác nhau như gốm đất nung (terracotta), gốm sành (stoneware), gốm sứ (porcelain), gốm mỹ nghệ, gốm gia dụng… Mỗi loại gốm có thành phần, quy trình sản xuất và ứng dụng riêng.
Nguyên liệu làm gốm:
Đất sét:
Tìm hiểu về các loại đất sét khác nhau (cao lanh, đất sét dẻo, đất sét chịu lửa) và đặc tính của từng loại. Cách xử lý đất sét để đạt độ dẻo, độ mịn phù hợp.
Men:
Tìm hiểu về các loại men gốm (men tro, men màu, men trắng…) và thành phần, công dụng của từng loại. Cách pha chế men, thử men và ứng dụng men trên sản phẩm gốm.
Nguyên liệu phụ gia:
Tìm hiểu về các loại nguyên liệu phụ gia như cát, trấu, đá vôi, v.v. và tác dụng của chúng trong việc cải thiện tính chất của đất sét và men.
2. Học các kỹ thuật cơ bản:
Chuẩn bị đất sét:
Nhào đất:
Kỹ thuật nhào đất giúp loại bỏ bọt khí và làm cho đất sét đồng nhất, dẻo mịn. Có nhiều phương pháp nhào đất khác nhau, như nhào xoắn ốc, nhào hình đầu trâu.
Đánh đất:
Đánh đất là quá trình loại bỏ tạp chất và làm cho đất sét mịn hơn.
Tạo hình gốm:
Vuốt tay:
Kỹ thuật tạo hình gốm bằng tay, sử dụng các ngón tay để tạo hình từ một cục đất sét. Thường dùng để tạo ra các sản phẩm đơn giản như bát, chén, đĩa.
Nặn:
Kỹ thuật tạo hình gốm bằng cách ghép các mảnh đất sét lại với nhau. Thường dùng để tạo ra các sản phẩm phức tạp, có nhiều chi tiết.
Đổ khuôn:
Kỹ thuật tạo hình gốm bằng cách đổ đất sét lỏng vào khuôn. Thường dùng để sản xuất hàng loạt các sản phẩm giống nhau.
Bàn xoay:
Kỹ thuật tạo hình gốm bằng cách sử dụng bàn xoay. Đây là kỹ thuật khó, đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm. Thường dùng để tạo ra các sản phẩm có hình dạng tròn, đối xứng như bình, lọ, chum.
Trang trí gốm:
Khắc vạch:
Sử dụng các dụng cụ sắc nhọn để khắc các họa tiết lên bề mặt gốm.
Vẽ men:
Sử dụng bút lông và men màu để vẽ các họa tiết lên bề mặt gốm.
Đắp nổi:
Tạo các họa tiết nổi trên bề mặt gốm bằng cách đắp thêm đất sét.
In hoa văn:
Sử dụng khuôn in để in các hoa văn lên bề mặt gốm.
Sấy khô:
Sấy khô gốm là quá trình loại bỏ nước khỏi sản phẩm, giúp sản phẩm không bị nứt vỡ khi nung.
Nung gốm:
Nung sơ (nung bisque):
Nung ở nhiệt độ thấp để làm cho gốm cứng hơn, dễ trang trí men.
Nung men:
Nung ở nhiệt độ cao để làm cho men chảy ra và tạo thành lớp phủ bóng đẹp trên bề mặt gốm.
Các loại lò nung:
Tìm hiểu về các loại lò nung gốm khác nhau (lò củi, lò gas, lò điện) và cách sử dụng, điều chỉnh nhiệt độ.
3. Nơi học nghề làm gốm:
Các làng nghề gốm truyền thống:
Bát Tràng (Hà Nội):
Nổi tiếng với gốm sứ gia dụng và mỹ nghệ.
Thổ Hà (Bắc Giang):
Nổi tiếng với gốm sành, gốm đất nung.
Phù Lãng (Bắc Ninh):
Nổi tiếng với gốm sành, gốm da lươn.
Chu Đậu (Hải Dương):
Nổi tiếng với gốm men lam.
Bình Dương:
Nổi tiếng với gốm sứ mỹ nghệ, gốm gia dụng.
Vĩnh Long:
Nổi tiếng với gốm đỏ.
Chăm Pa (Ninh Thuận, Bình Thuận):
Nổi tiếng với gốm Chăm.
Các xưởng gốm tư nhân:
Tìm kiếm các xưởng gốm tư nhân gần nơi bạn sống và xin học việc.
Các trung tâm dạy nghề, trường mỹ thuật:
Một số trung tâm dạy nghề và trường mỹ thuật có các khóa học về gốm.
Học từ các nghệ nhân:
Nếu có cơ hội, hãy tìm kiếm và học hỏi kinh nghiệm từ các nghệ nhân làm gốm lâu năm.
4. Kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết:
Tính kiên nhẫn, tỉ mỉ:
Làm gốm là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ trong từng công đoạn.
Sự sáng tạo:
Khả năng sáng tạo là yếu tố quan trọng để tạo ra những sản phẩm gốm độc đáo, mang dấu ấn cá nhân.
Khả năng cảm thụ thẩm mỹ:
Khả năng cảm thụ thẩm mỹ giúp bạn tạo ra những sản phẩm gốm đẹp, hài hòa về hình dáng, màu sắc và họa tiết.
Kỹ năng làm việc nhóm:
Nếu bạn làm việc trong một xưởng gốm, kỹ năng làm việc nhóm là rất quan trọng để phối hợp với các thành viên khác.
Khả năng học hỏi:
Luôn luôn học hỏi và cập nhật kiến thức mới về gốm, kỹ thuật làm gốm và xu hướng thị trường.
Sức khỏe:
Làm gốm có thể đòi hỏi sức khỏe tốt, đặc biệt là khi làm các công việc nặng như nhào đất, vác đất.
5. Các bước để bắt đầu:
1. Tìm hiểu và lựa chọn loại gốm bạn muốn học:
Quyết định xem bạn muốn tập trung vào loại gốm nào (gốm sứ, gốm sành, gốm đất nung…) và phong cách nào (truyền thống, hiện đại…).
2. Tìm kiếm nơi học phù hợp:
Liên hệ với các làng nghề, xưởng gốm, trung tâm dạy nghề hoặc nghệ nhân để tìm hiểu về các khóa học hoặc chương trình học việc.
3. Bắt đầu học từ những điều cơ bản:
Bắt đầu với việc học về nguyên liệu, kỹ thuật nhào đất, tạo hình đơn giản và trang trí cơ bản.
4. Thực hành thường xuyên:
Dành thời gian thực hành thường xuyên để rèn luyện kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm.
5. Tìm kiếm sự hướng dẫn và góp ý:
Tham gia các hội nhóm, diễn đàn về gốm để học hỏi kinh nghiệm từ những người khác và nhận được sự góp ý cho các sản phẩm của bạn.
6. Thử nghiệm và sáng tạo:
Đừng ngại thử nghiệm các kỹ thuật mới, vật liệu mới và phong cách mới để phát triển khả năng sáng tạo của bạn.
Lời khuyên:
Hãy bắt đầu từ những dự án nhỏ:
Đừng cố gắng tạo ra những sản phẩm phức tạp ngay từ đầu. Hãy bắt đầu với những dự án nhỏ, đơn giản để làm quen với các kỹ thuật cơ bản.
Đừng sợ thất bại:
Thất bại là một phần của quá trình học tập. Hãy học hỏi từ những sai lầm và tiếp tục cố gắng.
Tìm cho mình một người thầy giỏi:
Một người thầy giỏi có thể giúp bạn học hỏi nhanh hơn và tránh được những sai lầm không đáng có.
Tham gia các sự kiện về gốm:
Tham gia các triển lãm, hội chợ, workshop về gốm để mở rộng kiến thức và kết nối với cộng đồng những người yêu gốm.
Học nghề làm gốm là một hành trình dài và đầy thử thách, nhưng cũng rất thú vị và bổ ích. Chúc bạn thành công trên con đường chinh phục nghệ thuật gốm!
https://www.micaalu.com/index.php?language=vi&nv=contact&nvvithemever=t&nv_redirect=aHR0cHM6Ly92aWVjbGFtaGNtLmluZm8=